آیین رونمایی از ترجمه انگلیسی کتاب «علم و دین در افق جهان بینی توحیدی» برگزار شد

به گزارش بین تاک به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، در این آیین رونمایی مهدی گلشنی مولف کتاب، علیرضا مختارپور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، حجت الاسلام و المسلمین علی عباسی رییس جامعه المصطفی العالمیه، اساتید و دانشوران حوزه فرهنگ و اندیشه حصور داشتند.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام محمدرضا زائری رییس اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ضمن خیرمقدم به استادان حاضر در این نشست، گفت: این کتاب فرصتی برای انتقال دیدگاه و نگاه به مخاطب جدید ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: فرای بحث جنبه‌های دینی و قرآنی، در جوامع غیردینی نیز قدرشناسی از بزرگان، امری متداول است. حال آنکه در جوامع دینی می‌توان به چشم سنت الهی به این ارج‌گذاری نگریست.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین علی عباسی رییس جامعه المصطفی العالمیه ضمن تبریک فرارسیدن عید سعید غدیرخم، گفت: مسئله علم و دین و این اصطلاح ترکیبی از قرن نوزدهم به یک مسئله فکری و معرفتی تبدیل شد. در گذشته چه در سنت تمدنی ما مسلمانان و حتی سایر سنت های علمی و فرهنگی مسئله علم و دین و رابطه علم و دین به این شکل مطرح نبود و بلکه بخشی از دانش جامعه، طبیعت شناسی بود و بخشی نیز به اصول و قواعد فراتر منجر می شد که مربوط به امور عامه و متافیزیک می شد.

نسبت یافته‌های علم تجربی با دین

رییس جامعه المصطفی العالمیه با طرح این پرسش که نسبت یافته های علم تجربی با دین و آموزه های دینی چیست؟ گفت: در میان مسلمانان این امر مسئله نبود، چراکه اصولاً دانش یکپارچه جامعی در تمدن اسلامی وجود داشت که دانش تجربی و طبیعت شناسی بخشی از این منظومه بود و احساس ناهماهنگی وجود نداشت و برهمین اساس در تمدن اسلامی ما، میان این بخش از دانش با بخش های دیگر ناهماهنگی وجود نداشت؛ بخشی از علم، معرفت و جهانشناسی که دین توصیه کرده بود، مربوط به شناخت طبیعت و آیات آفاقی خداوند متعال می شد.

عباسی اظهار داشت: آنچه که باعث شد این امر در میان ما نیز به تدریج تبدیل به یک مسئله شود، احساس عقب ماندگی ما بود. به عبارت دیگر طی دو- سه قرن اخیر مسلمانان و کسانی که با پیشرفت های علمی دنیای جدید مواجه شده بودند، تصور کردند عامل این عقب ماندگی دین و نگاه الهیاتی ماست.

وی گفت: آنچه که این مسئله را حل می کند و در اثر ارزشمند استاد گلشنی نیز نتیجه گیری شده است، این است که در علم خنثی و بدون چارچوب، جهان بینی و اصول و مبانی در نگاه به جهان و معرفت وجود ندارد. علم طبیعی و علم تجربی دارای یک چارچوب است، اندیشه بشر ازجمله در شناخت طبیعت و استفاده از روش تجربی دارای یک چارچوب پیشین است. بسیاری از عالمان ممکن است با التفات کامل به این چارچوب ها و مبانی توجه نکرده باشند.

تمدن‌سازی و نسبت آن با علم و دین

رییس جامعه المصطفی العالمیه با بیان این مطلب که امروز انقلاب اسلامی ایران، داعیه ی تمدن سازی دارد، اظهار داشت: امروز جریان در عالم ادعا می کند که می خواهیم تمدنی مبتنی بر نگاه معنوی و الهی ایجاد کنیم و این امر به این معنا نیست که آنچه دستاورد تمدن موجود است از بین خواهد رفت و با همه آن مشکل داریم. در همه تغییرات تمدنی که در عالم رخ داده است، تمدن های جایگزین از دستاوردهای تمدن های پیشین بهره فراوانی گرفته اند و این به معنای جنگ میان تمدن ها نبوده، ارتقا، رشد و تکامل در این زمینه مطرح بوده است.

وی گفت: اگر ما درصدد تمدن جدید هستیم، بی تردید یکی از پیش فرض ها و پیش نیازهای آن، نگاه ما به علم است. ما باید تفسیر فلسفی خودمان را از علم ارائه دهیم.

نامه یک فیزیکدان آمریکایی به دکتر گلشنی

در ادامه سید حجت الحق حسینی از شاگردان دکتر گلشنی و پژوهشگر دانشگاه صنعتی خواجه نصیر با تبیین ضرورت پرداختن به تبارشناسی اندیشه و دانش در منظومۀ فکری دکتر گلشنی گفت: هنری استپ، فیزیکدان نظریه پرداز آمریکایی، پس از دریافت و مطالعه کتاب «از فیزیک تا متافیزیک» در نامه ای به دکتر گلشنی نوشت: «من کتاب شما را خواندم و آن را دفاعی عالی از این حقیقت قطعاً درست دریافتم که علم نمی تواند بدون زیربناهای متافیزیکی وجود داشته باشد یا شکوفا شود. مجموعه شما از گفتارهای دانشمندان درجه اول، منبعی ارزشمند برای آنهایی است که مایل هستند از این حقیقت حیاتی که گاهی نادیده گرفته شده یا انکار شده است، دفاع کنند.»

وی ادامه داد: این کتاب کامل و جامع دربردارندۀ بازخوردهای بین المللی آراء این استاد از زبان فیزیکدانان، فیلسوفان، کیهان شناسان، شخصیت های جهانی، کتاب شناسی آثار، مقالات دانشنامه ای و دائره المعارفی دربارۀ استاد، زندگینامۀ کامل، گاهشمار زندگی و احوال، پایان نامه های هدایت شدۀ استاد، فهرست جامع مقالات او، مجموعۀ کاملی از اسناد و مدارک علمی و تاریخی او است.

در ادامه مهدی گلشنی فیزیک‌دان و نظریه‌پرداز و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران ضمن تقدیر از دست اندرکاران برگزاری این آیین گفت: امروز در غرب، «احیای علوم انسانی در غرب» پیش آمده که انعکاس لازم را در ایران نداشته است.

وی در همین رابطه تصریح کرد: تعدادی از اساتید مهندسی دانشگاه MIT که بزرگترین دانشگاه مهندسی آمریکاست در اوایل قرن بیست و یکم مقاله ای نوشتند که فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در جامعه موفق نیستند. پس از آن رییس دانشگاه جلسه ای بین استادان علوم انسانی و استادان علوم مهندسی برگزار کرد که نتیجه آن لزوم گذراندن تعدادی دروس علوم انسانی توسط دانشجویان رشته علوم مهندسی شد.

گذر از اثبات‌گرایی در دنیای علم امروز

گلشنی با بیان این مطلب که در علم قدیم متافیزیک حاکم بود، گفت: دیدگاه کل نگرانه در علم قدیم حاکم بود و این امر با رواج فسلفه های تجربه گرا که فقط برای علوم تجربی ارزش قائل بودند از میان رفت، این امر موجب کنار گذاشته شدن دین و فلسفه شد. فلسفه پوزیتیویسم در جهان غرب حاکم شد و این نوع فلسفه و نگرش از زمان قاجار در ایران نیز به وجود آمد و تاکنون در همه دانشگاه های کشور ادامه دارد. اما این امر در غرب تغییر کرده است و بزرگترین فیزیکدان جهان صریحاً اذعان می کنند که باید پوزیتیویسم را کنار بگذاریم.

وی ادامه داد: برخی از مهم ترین فیزیکدانان معاصر گفته اند پاسخ بسیاری از سوالات علمی که علم پاسخی برای آن ندارد را از دین می توانیم دریافت کنیم که ازجمله این فیزیکدانان می توان به فریمن دایسون و سِر راجر پنروز اشاره کرد که مثال های آن در کتاب «علم و دین در افق جهان بینی توحیدی» آمده است. به طور کلی بزرگترین فیزیکدانان زمان ما از ماکس پلانک تا آلبرت اینشتین همه در این موضوع اجماع داشتند که نمی توانیم شعور انسان را با فیزیک توضیح دهیم.

عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: در هر علمی، تعدادی اصول حاکم است این اصول را نمی توان از خود علم گرفت.

وی با بیان این مطلب که در ادامه دین، وارد علم شد، ابراز داشت:علم تا دهه 1960 یا 1340 هجری شمسی از دین جدا شده بود، در دهه 1960 برنده جایزه نوبل فیزیک در لیزر مقاله ای نوشت و گفت علم و دین به هم نزدیک می شوند. و در 1980

وی ادامه داد: انجمن اروپایی علم و الهیات در اروپا راه اندازی شد و هر دو سال یک بار جلسه ای در یکی از شهرهای اروپا برگزار می کرد و من در چهارمین کنفرانس این انجمن شرکت کردم. در ادامه این فرآیند انجمن علم و دین در برخی از دانشگاه ها راه اندازی شد که بر همین اساس هم دین و هم فلسفه به علوم بازگشتند. علم، دین و فلسفه در غرب زنده شد و تحول بسیار مهمی رخ داد، اما متاسفانه در کشور این امر انعکاس نیافت و فقط مباحث منفی منعکس و موارد مثبت نادیده گرفته شد، در این کتاب تلاش کردم مسائلی که در دین و فلسفه رخ داده است را منعکس کنم.

در پایان این آیین با حضور مسئولان و استادان حاضر از ترجمه انگلیسی کتاب «علم و دین در افق جهان بینی توحیدی» رونمایی شد.